[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Najistotniejsze jest to, że musimy wiedzieć, czy zachowanie, które chcemyprzewidzieć, jest spontaniczne czy też przemyślane i zaplanowane (Fazio, 1990).313 Radzimy, ale nie wpływamy na zachowanie ludzi. La RochefoucauldMaksymy, 1678Przewidywanie zachowań spontanicznychCzasami działamy spontanicznie, mało myśląc o tym, co zamierzamy zrobić.KiedyLaPiere i jego chińscy przyjaciele odwiedzali restaurację, właściciel nie miał czasu nazastanawianie się, czy ich obsłużyć czy też nie; musiał szybko podjąć decyzję.Podobnie dziejesię, gdy ktoś podchodzi do nas w sklepie i prosi o podpisanie petycji opowiadającej się zazmianą prawa lokalnego.Wtedy zwykle podejmujemy decyzję w okamgnieniu.Najczęściej wtakich sytuacjach nie myślimy wiele, jak się powinniśmy zachować.To, w jakim stopniu znajomość postaw pozwala przewidywać spontaniczne zachowania,zależy od cechy tej postawy, o której była mowa wcześniej, czyli od jej dostępności (Fazio,1990; w druku).Jak sobie przypominasz, dostępność odnosi się do siły związku, który zachodzimiędzy obiektem i twoją postawą wobec tego obiektu.Jeśli postawa jest łatwo dostępna, topojawia się w twojej świadomości, ilekroć stykasz się z danym obiektem.Jeśli postawa jesttrudno dostępna, to jej pojawienie się w świadomości jest znacznie mniej prawdopodobne.Wynika z tego, że łatwo dostępne postawy będą lepszą podstawą przewidywania zachowańspontanicznych, ponieważ ludzie będą bardziej skłonni do myślenia o swojej postawie, kiedy sąwzywani do działania.Russell Fazio, Martha Powell i Carol Williams (1989) zademonstrowali rolę dostępnościw badaniu ludzkich postaw i zachowań wobec towarów konsumpcyjnych.Badani najpierwoceniali swoje postawy wobec kilku produktów, takich jak różne gatunki gumy do żuciai batonów.Dostępność tych postaw była mierzona czasem, który upływał od postawieniapytania, odnoszącego się do tych postaw, do momentu udzielenia odpowiedzi.Rzeczywistezachowanie ludzi mierzono w ten sposób, że umieszczono towar na stole (w dwóch rzędach popięć artykułów) i powiedziano, że mogą sobie wziąć pięć z nich jako nagrodę za udziałw badaniu.W jakim stopniu postawa wobec produktów wpływa na to, które z nich zostanąwybrane?Tak jak przewidywano, zależało to od dostępności postaw.Zgodność między postawąa zachowaniem była wysoka u osób z dostępnymi postawami i stosunkowo niska u ludziz niedostępnymi postawami.Znaczy to, że działamy zgodnie ze swoimi postawami tylko wtedy,gdy dokonując wyboru, możemy łatwo uświadomić sobie swoje postawy.A co możnapowiedzieć o osobach z niedostępnymi postawami  który czynnik miał wpływ na ich wybór?Interesujące jest to, że te osoby były pod większym wpływem arbitralnego aspektu tej sytuacji mianowicie w zależności od ustawienia towaru.Wybrały zatem produkty, które znalazły sięna stole w pierwszym rzędzie naprzeciwko nich.Jest to zgodne z koncepcją, która mówi, żejeżeli postawy są niedostępne, to ludzie bardziej ulegają wpływowi czynników sytuacyjnych w tym przypadku widoczności i dostępności prezentowanych artykułów.314 Przewidywanie zachowań zamierzonychCzasami zachowanie nie jest spontaniczne, lecz celowe i zaplanowane.Większość z nasdługo zastanawia się, gdzie i co studiować, czy przyjąć nową propozycję pracy, lub jak spędzićwakacje.W tych warunkach bezpośrednia dostępność naszej postawy nie jest istotna.Mającwystarczająco wiele czasu na przemyślenie sprawy, nawet ludzie z postawami niedostępnymimogą uświadomić sobie, co czują.Dostępność jest ważna tylko wtedy, kiedy musimypostanowić od razu, jak zadziałać  nie mając czasu na przemyślenie (Eagły, Chaiken, 1993;Fazio, 1990).Ważność postaw konkretnych.Najbardziej znaną teorią, która precyzuje, jak napodstawie postaw przewidywać zachowania celowe, jest Martina Fishbeina i Iceka Ajzenateoria wyrozumowanego działania (Ajzen, Fishbein, 1980; Fishbein, Ajzen, 1975).Wedle tejteorii, )eśli ludzie nie mają czasu na rozważenie, jak się zachować, to najlepszą podstawą doprzewidywania ich zachowania jest intencja.Czy Sam zamierza pójść na koncert? Czy Susanma zamiar kupić psa? Zauważmy, że są to planowane, celowe działania, ą nie spontaniczne,które Fazio obejmuje pojęciem dostępności.teoria wyrozumowanego działania: teoria utrzymująca,że najlepszą podstawą do przewidywania planowanych,rozmyślnych zachowań są postawy ludzi wobeckonkretnego zachowania i ich subiektywne normyJak widać na rycinie 8.7 (brak w wersji e-book), aby odczytać intencję danej osoby,musimy poznać: a) jej postawę; b) jej przekonania na temat subiektywnych norm, którefunkcjonują w danej sytuacji.Jednakże, jak możesz zobaczyć na rycinie, to co jest tutaj ważne,to nie ogólne postawy ludzi wobec czegoś, ale ich konkretna postawa wobec zachowania,o które chodzi.Zgodnie z teorią wyrozumowanego działania przewidywać określonezachowanie można tylko na podstawie konkretnej postawy wobec tego zachowania.Załóżmy na przykład, że organizujesz w swoim college'u akcję na rzecz oddawania krwii chcesz przewidzieć, ile osób zgodzi się ofiarować własną.Postanowiłeś przeprowadzićbadanie, w którym pytasz ludzi o ich postawy i w ten sposób próbujesz przewidzieć zachowania [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • agnieszka90.opx.pl