Nietzsche Narodziny Tragedii z Ducha Muzyki (2)

Pokrewne

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Aryjskie wyob-rażenie wyróżnia podniosła wizja a k t y w n e g o g r z e c h u jako cnoty ściśle prometejskiej, co zarazem pozwoliłoznalezć etyczne podłoże tragedii pesymistycznej jako u s p r a w i e d l i w i e n i a ludzkiego zła, i to zarównoludzkiej winy, jak spowodowanego nią cierpienia.Nieszczęście wewnątrz istoty rzeczy którego rozmyślającyaryjczyk nie jest skłonny odrzucić sprzeczność w sercu świata jawi mu się jako kotłowisko różnych światów, np.świata boskiego i świata ludzkiego, z których każdy z osobna ma prawo istnieć, ale w sąsiedztwie drugiego musicierpieć za swą indywidualizację.Wobec heroicznego parcia jednostki ku powszechności, wobec próby wyjścia poza zaklętykrąg indywiduacji i wobec woli bycia j e d n ą istotą świata, doświadcza on na sobie skrytej w rzeczach prasprzeczności,tj.popełnia występek i cierpi.Tak oto Aryjczycy pojmują występek jako mężczyznę, Semici grzech jako kobietę;podobnie też prawystępek popełnił mężczyzna, pragrzech kobieta.Zresztą chór czarownic mówi:Nie bierzmy tego ściśle zbyt: Tysiącem kroków wzięła szczyt; Lecz choćby szła pospiesznym krokiem,Mężczyzna wbieży jednym skokiem.Kto pojął najgłębsze jądro prometejskiej sagi mianowicie narzucającą się tytanicznym dążeniom jednostkinieuchronność występku ten musi też odczuć nieapolliński charakter tego pesymistycznego wyobrażenia, Apollobowiem chce w taki oto sposób uspokoić poszczególne istoty, że wytycza między nimi granice i swymi wymogamisamopoznania i miary ciągle przypomina o nich jako o najświętszych prawach świata.Aby jednak przy tej apollińskiejtendencji forma nie zastygła w egipską sztywność i chłód, aby przy próbie wyznaczenia każdej fali toru i pola niezamarł ruch całego jeziora, wysokie dionizyjskie bałwany burzyły od czasu do czasu wszystkie owe małe kręgi, wktóre wola" jednostronnie apollińska usiłowała zakląć Hellenów.�w nagły przybór dionizyjskiej fali bierze potem na swebarki poszczególne małe wzgórki fal jednostek, podobnie jak brat Prometeusza, tytan Atlas Ziemię.Owo tytanicznedążenie do tego, by niejako stać się Atlasem wszystkich jednostek i na barczystych plecach nieść je coraz wyżej,coraz dalej, jest wspólne prometeizmowi i dionizyjskości.Prometeusz Ajschylosa jest w tym sensie dionizyjskąmaską, w swym zaś wspomnianym już głębokim dążeniu do sprawiedliwości Ajschylos zdradza wnikliwemu spojrzeniu, żejest synem Apolla, boga indywiduacji i sprawiedliwych granic.Tak więc dwoistą istotę Ajschy-losowego Prometeusza,jego naturę zarówno dionizyjską, jak apollińska, można by tak oto wyrazić pojęciową formułą: Wszystko istniejącejest sprawiedliwe i niesprawiedliwe, a w obu [przypadkach] jednako usprawiedliwione".To jest twój świat! To się nazywa światem!10Ugruntowana tradycja mówi, że w swej najstarszej postaci grecka tragedia miała za przedmiot tylko cierpieniaDionizosa i że przez dłuższy czas jedynym obecnym na scenie bohaterem był właśnie Dionizos.Z taką samą pewnościąjednakże można twierdzić, że aż do Eurypidesa Dionizos nie przestawał nigdy być tragicznym bohaterem i żewszystkie słynne postaci greckiej sceny: Prometeusz, Edyp itd., są tylko maskami owego pierwotnego bohateraDionizosa.To, że za wszystkimi tymi maskami kryje się bóstwo, stanowi jedną istotną przyczynę tak często podziwianej idealności" typu owych słynnych postaci.Nie wiem już kto głosił, że wszelkie jednostki jako jednostki są komiczne, atym samym nietragiczne, skąd należałoby wnioskować, że Grecy w ogóle nie m o g l i znosić jednostek na scenietragedii.Wydaje się, że istotnie tak odczuwali, tak jak w ogóle Platońskie odróżnienie i deprecjacja idola",odwzorowania, od idei" tkwi głęboko w helleńskiej istocie.Używając terminologii Platona, trzeba by o tragicznychpostaciach helleńskiej sceny mówić mniej więcej tak: jeden prawdziwie realny Dionizos zjawia się w wielu postaciach,w masce walczącego bohatera i niejako wplątany w sieć jednostkowej woli.Sposobem mówienia i działaniazjawiający się teraz bóg przypomina jednostkę, która błądzi, dąży do czegoś, cierpi, to zaś, że w ogóle z j a wi asi ę on w ten epicko tak określony i wyrazny sposób, jest zasługą Apolla, interpretatora snów, który wykłada chórowijego dionizyjski stan przez to metaforyczne zjawienie się.W rzeczywistości jednak ów bóg jest cierpiącymDionizosem z misteriów, bogiem doświadczającym na sobie cierpień indywiduacji, o którym zadziwiające mityopowiadają, jak to chłopcem będąc, został rozdarty przez tytanów na kawałki i w tej postaci zaczął być czczony jako 21Zagreus.Nadmienia się przy tym, że owo rozdarcie, z istoty dionizyjskie c i e r p i e n i e , równa się przemianie wpowietrze, wodę, ziemię i ogień, że więc stan indywiduacji, zródło i praprzyczynę wszelkiego cierpienia, winniśmyuważać za sam w sobie wymagający odrzucenia.Ze śmiechu tego Dionizosa powstali bogowie Olimpu, z jego łez ludzie.W swym istnieniu jako rozdarty bóg Dionizos przejawia dwoistą naturę okrutnego zdziczałego demona i łagodnegodobrotliwego władcy.Epoptowie oczekiwali zmartwychwstania Dionizosa, które musimy teraz pojmować jako kresindywiduacji.To na cześć przyjścia tego trzeciego Dionizosa grzmiał radosny śpiew epoptów.I tylko w tymoczekiwaniu widać promień radości na obliczu rozdartego świata, rozsypanego w jednostki, jak to mit ukazuje obrazempogrążonej w wiecznym smutku Demeter, która po raz pierwszy znów się r a d u-j e, dowiedziawszy się, że może r a zj e s z c z e urodzić Dionizosa [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

agnieszka90.opx.pl