[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.5.W jakiej więc mierze mo\na przyjąć główne zarysy opowieści podane przez dramaturgówattyckich Chocia\ wydaje się rzeczą nieprawdopodobną, by Erynie zostały bezpodstawniewprowadzone do mitu będącego, podobnie jak mit o Alkmeonie i Eryfile (zob.107d), naukąmoralną ostrzegającą przed najmniejszym nieposłuszeństwem wobec matki, zranieniem jej czyobra\eniem przez syna jest jednak rzeczą równie nieprawdopodobną, by Orestes zabił Klitajmes~trę.Gdył# tak postąpił, Homer niewątpliwie wspomniałby o tym i nie nazwałby go "podobnymbogom" 9 Homer stwierdza jedynie \e Orestes zabił Ajgiśtosa i urządził stypę dla niego i dlaznienaw#dzonej matki (Odyseja, III.306 i nast.).Kronika paryjska podając wyrok skazującyOrestesa równie\ nie wspomina o matkobójstwie.Nala\y wobec tego przypuszczać, \e prawdziwą113.5-114.a 363wersję zachował Serwiusz, a mianowicie, \e Orestes po zabiciu Ajgistosa przekazał jedynieKlitajmestrę sądowi ludowemu, a więc postąpił tak, jak to znamiennie zaleca #ndareusw Orestesie Eurypidesa (496 i nast.).Według starego systemu religijnego wystarczyło jednakpowstrzymać się od wystąpienia w obronie matki, bez względu na to, jak wielką zbrodniępopełniła, by ściągnąć na siebie uwagę Erynu.6.Wygląda więc na to, \e ten bardzo rozpowszechniony mit dawał matce tak silną pozycjęw wypadku jakiegokolwiek sporu rodzinnego, i\ kapłani Apollina i zrodzonej z Zeusa Ateny(zdrajczyni starej religii) postanowili sprawę przemilczeć.Uczynili to nie tylko ka\ąc Orestesowioddać Klitajmestrę pod sąd, lecz równie\ przedstawiając go jako zabójcę matki, a następniezapewniając mu uniewinnienie w najbardziej szanowanym sądzie Grecji przy poparciu Zeusai osobi#tej interwencji Apollina, który w podobny sposób zachęcił Alkmeona do zabicia swejzdradzieckiej matki, Eryfile.Kapłani pragnęli na zawsze rozprawić się z dogmatem religijnymgłoszącym, \e macierzyństwo jest bardziej boskie od ojcostwa.7.W zrewidowanej wersji mał\eństwo patrylokalne i dziedzicznie patrylinearne są czymśoczywistym.Erynie zaś zostały skutecznie zlekcewa\one.Elektra, której imię ("bursztyn")świadczy o paternalistycznym kulcie Hyperborejskiego Apollina, wypada korzystnie w zestawie-niu z Chryzotemis, której imię jest przypomnieniem, \e koncepcja prawa matriarchalnego wcią\jeszcze była uznawana w przewa\ającej części krajów greckich i której,uległość" wobec matkiuchodziła dotąd za dowód nabo\ności i szlachetnego charakteru.Elektra jest "całkowicie postronie ojca", podobnie jak urodzona przez Zeusa Atena.Co więcej, Erynie zawsze występowałyjedynie w obronie interesów matki i Ajschylos naciąga tekst, kiedy mówi o Eryniach mszczącychkrew ojca (Ofiarnice, 283-284).Niezwykle śmiało postąpił sobie Apollo gro\ąc trądem Oresteso-wi, jeśli nie zabije swej matki, albowiem karanie trądem albo leczenie go było od dawna wyłącznąprerogatywą Białej Bogini Leprei, czyli Alfito (White Goddess, rozdz.24).W konsekwencji niewszystkie Erynie posłuszne są delfickiemu wyrokowi Apollina, i Eurypides stara się ułagodzićkobiece audytorium pozwalając Dioskurom na uwagę, \e nakazy Apollina były bardzo nierozsąd-ne (Elektra,1246).8.Powa\ne rozbie\ności w przedstawieniu sceny rozpoznania i podstępu, za pomocą któregoOrestes zabij a Ajgistosa i Klitajmestrę, są ciekawe tylko jako dowód, \e dramaturgowie klasyczninie czuli się związani tradycyjnymi przekazami.Podawali nową wersję antycznego mitu.Zarówno Sofokles, jak i Eurypides próbowali udoskonalić wersję Ajschylosa, który ją pierwszysformułował, nadając akcji cechy bardziej prawdopodobne.114SD NAD ORESTESEMa.Mieszkańcy Myken, którzy dopomogli Orestesowi w ty>#t niesłychanymprzedsięwzięciu, nie pozwolili, by zwłoki Klitajmestry i Ajgistosa le\aływ mieście, lecz pochowali je w pewnej odległości oćl murów.l Tej nocy Orestesi Pylades trzymali stra\ przy grobie Klitajmestry, by nikt go nie rozgrabił, alepodczas ich czuwania pojawiły się wę\owłose, psiogłowe Erynie o skrzydłachnietoperzy, wywijając batami.Doprowadzony do rozpaczy ich wściekłyminapadami, przeciw którym niewiele mógł zdziałać róg z kości Apollina,Orestes padł na ziemię i owinąwszy głowę skrajem szaty, przez sześć dni niemył się i nic nie jadł. 364 114.b-114.eb.Stary Tyndareus przybył ze Sparty, oskar\ył Orestesa o matkobójstwoi wezwał wodzów mykeńskich, by go osądzili.Wydał rozporządzenie, by dorozstrzygnięcia sprawy nikt nie rozmawiał z Orestesem i z Elektrą, odmawia-jąc im schronienia, ognia i wody.Nie mógł więc Orestes nawet um#ć swychsplamionych krwią rąk.Ulice Myken wypełnili uzbrojeni obywatele, Ojakszaś, syn Naupliosa, wykorzystywał z radością sposobną chwilę, by znęcać sięnad dziećmi Agamemnona.2c.A tymczasem obładowany skarbami Menelaos wylądował w Nauplii,gdzie jeden z rybaków powiedział mu, \e Ajgistos f Klitajmestra zostalizamordowani.Posłał więc Helenę, by sprawdziła te wieści w Mykenach, kazałjej jednak wyruszyć nocą, aby krewni tych, którzy zginęli pod Troją, jej nieukamienowali.Helena, wstydząc się publicznie opłakiwać siostrę, samabowiem spowodowała więcej przelewu krwi swą wiarołomnością, zwróciłasię do Elektry pielęgnującej cierpiącego Orestesa:- Proszę cię, siostrzenico, wez ten pukiel moich włosów i złó\ go na grobieKlitajmestry po odprawieniu libacji dla jej duszy.Elektra widząc, \e pró\na Helena odcięła jedynie koniuszki włosówodmówiła.- Poślij swą córkę Hermionę - odpowiedziała sucho.Wywołała więc Helena Hermionę z pałacu: #ermiona była dziewięcioletniądziewczynką, kiedy jej matka uciekła z Parysem, a Menelaos oddał ją podopiekę Klitajmestrze po wybuchu wojny trojańskiej, natychmiast jednakpoznała swą matkę i posłusznie udała się na grób Klitajmestry.3d.Menelaos wkroczył wówczas do pałacu, gdzie powitał go jego ojczymZ#ndareus w głębokiej \ałobie.Ostrzegł go, by nie postawił nogi na ziemispartańskiej, póki nie ukarze swego siostrzeńca zbrodniarza i jego siostry.Tyndareus uwa\ał, \e Orestes powinien był zadowolić się tym; \e jegowspółobywatele skazali Klitajmestrę na wygnanie.Gdyby za\ądali jej śmier-ci, winien był wstawić się za nią.Wobec obrotu, jaki sprawy przyjęły, nale\yich przekonać, \e nie tylko Orestes, ale i Elektra, która go judziła, muszą byćukamienowani za matkobójstwo.e.Nie chcąc obrazić Z#ndareusa, Menelaos doprowadził do wyroku skazu-jącego.Na skutek wymownej obrony samego Orestesa, który był obecnyw sądzie, i poparcia Pyladesa (którego Strofios wyrzekł się za udział w spra-wie) sędziowie zamienili wyrok śmierci na samobójstwo.Pylades wypro-wadził Orestesa pozostając szlac`itetnie u boku przyjaciela i Elektry, z którąbył zaręczony.Oświadczył, \e skoro muszą umrzeć wszyscy troje, powinniwpierw ukarać Menelaosa za jego tchórzostwo i nielojalność zabijając Heleńę, #winowajczynię wszystkich klęsk, które na nich spadły.Elektra czekała zamurami miasta, by przechwycić Hermionę powracającą od grobu Klitajmes- ,try i zatrzymać ją jako zakładnika, Orestes zaś i Pylades weszli do pałacu,ukrywszy miecze pod szatami, i schronili się koło głównego ołtarza udając ;114.e-114 [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • agnieszka90.opx.pl